مدیریت عملیات
شرکتها و کسبوکارهای موفق از بخشهای مختلفی تشکیل میشوند و مدیران متعددی دارند. یکی از مهمترین بخشهای هر شرکت که سابقا چندان توجهی به آن نمیشد، مدیریت عملیات است. اما باید دید مدیریت عملیات چیست و توجه به آن برای موفقیت یک کسبوکار، چه ضرورتی دارد؟ عملیات» : یک فرایند، روش یا مجموعهای از عملکردهایی است که ماهیت عملی و اجرایی دارند. به نقل از گالووی (Galloway) در کتاب اصول مدیریت عملیات (۱۹۹۳)، مدیریت عملیات در درجهی اول بر تولید و تغییر حالت محصولات فیزیکی تمرکز دارد. ولی در حالت کلی مدیریت عملیات، در واقع مدیریت مؤثر و کارآمد تمامی انواع عملیات است. صرف نظر از این که پای یک محصول فیزیکی در میان باشد یا خیر. به نقل از کومار و سورش (Kumar & Suresh)، عملیات، بخشی از سازمان است که وظیفهی تبدیل قسمتی از ورودیها را به محصولات و خدمات خواسته شده بر عهده دارد. خروجیهایی که باید شرایط و کیفیت لازم و مورد تقاضا را داشته باشند. مدیریت، فرایندی است که منابع مختلف را با هم ترکیب میکند یا به شیوهای کنترلشده و مطابق با خط مشی سازمان، به خدمات ارزش افزوده تبدیل میکند. مجموعهای از فعالیتهای مدیریتیِ مرتبط که برای تولید محصولاتی خاص انجام میشوند، مدیریت تولید نام میگیرند. حال اگر این مفهوم را گسترش دهیم و در زمینهی مدیریت خدمات در نظر بگیریم، به مجموع این فعالیتها، مدیریت عملیات میگویند.
امروزه به مدیریت عملیات از جنبهی متفاوتی نگاه میشود. در واقع امروزه مدیریت عملیات به معنای مجموعهای از فعالیتها و اقداماتی است که شامل برنامهریزی، سازماندهی، مدیریت و کنترل عملیات سازمان است. رسیدگی و مدیریت مؤثر عملیات، میتواند بسیار سودمند و اثربخش باشد و در مقابل، ضعیف و شکست در این بخش، به فاجعهی بزرگی برای شرکت تبدیل خواهد شد.
پیش از این، اعتقاد عموم بر این بود که مدیریت عملیات فقط در صنایع تولیدی اهمیت دارد. این باور عمومی از اینجا نشئت میگرفت که اکثرا فکر میکردند از آن رو که صنایع تولیدی باید فرایندهای زیادی را از مرحلهی تولید تا فروش و حتی خدمات پسازفروش محصول مدیریت کنند، لذا مدیریت عملیات در آنها بسیار مهم است. در مواردی مانند صنایع خدماتی هم فرایندهای متعددی اجرا میشود؛ فرایندهایی مانند شناخت نیازهای مشتری و دریافت بازخورد از مشتریان در مورد خدمات. علاوه بر این، گاهی این صنایع خدماتی هستند که نیازهای مشتریان را به اطلاع صنایع تولیدی میرسانند. بنابراین، مدیریت عملیات در صنایع خدماتی هم به اندازهی صنایع تولیدی دارای اهمیت است.
زمانی که یک شرکت، خدمات یا محصولاتی را به بازار ارائه میکند، باید اطمینان حاصل کند که نیازها و خواستههای مشتری تأمین شده است. این یک فرایند بسیار مهم در صنایع مختلف است و تیم بازاریابی شرکت، نقشی حیاتی در شناخت نیازهای مشتری بازی میکند. تیم بازاریابی، اطلاعات و جزئیات لازم را از مشتریان جمعآوری کرده و از آنها به عنوان دادههای مهم برای طراحی محصولات و خدمات، بهره میبرد.
بنابراین، فارغ از اینکه کدام صنعت یا کسبوکار را در نظر بگیریم، مدیریت عملیات مجموعهای از وظایف عملیاتی شامل برنامهریزی، مدیریت نیروی انسانی، کنترل، هدایت، ایجاد انگیزه و سازماندهی را در بر می گیرد.